Ngứa lở ngoài da là một trong những chứng bệnh phổ biến mà nhiều người gặp phải. Theo quan điểm của y học cổ truyền, ngứa lở ngoài da thường xuất phát từ cơ chế “phong thấp nhiệt độc” xâm nhập vào cơ thể. Khi tà khí phong, thấp, nhiệt tích tụ trong cơ thể lâu ngày không được đào thải, sẽ dần dần biểu hiện ra ngoài da dưới dạng các triệu chứng như ngứa ngáy, mẩn đỏ, lở loét, thậm chí là mủ nước.
Trong hành trình điều trị của tôi tại nhà thuốc nam gia truyền của Lương y Nguyễn Thị Thái, tôi nhận thấy rằng thuốc nam có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc điều trị các chứng ngứa lở. Thuốc nam trị ngứa lở ngoài da có ưu điểm vượt trội là tính an toàn cao, ít tác dụng phụ so với thuốc Tây y, đặc biệt là các loại thuốc bôi có chứa corticoid. Thành phần từ thực vật của thuốc nam giúp thanh nhiệt, giải độc, trừ phong, thấp một cách toàn diện, không chỉ điều trị triệu chứng mà còn tác động vào nguyên nhân gây bệnh.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng các hoạt chất trong cây đinh lăng, đơn đỏ có khả năng kháng viêm, kháng khuẩn tự nhiên mà không gây tác dụng phụ như teo da, mỏng da như các loại thuốc corticoid. Đây là lợi thế lớn của thuốc nam trị ngứa lở ngoài da cần thời gian dài để điều trị dứt điểm.
Danh sách cây thuốc nam trị ngứa lở ngoài da
Trong kho tàng thuốc nam của dân tộc ta, có nhiều loại cây thuốc quý giúp điều trị ngứa lở ngoài da hiệu quả. Dựa trên kinh nghiệm điều trị lâu năm, tôi xin giới thiệu các cây thuốc nam phổ biến và hiệu quả.
1. Đơn Đỏ
Cây đơn đỏ (hay còn gọi là đơn tướng quân, đơn lá đỏ) là một trong những vị thuốc quý, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm và trừ thấp cực kỳ hiệu quả. Cây đơn đỏ còn được gọi là cây hương nhu đỏ, thường mọc hoang dại ở nhiều vùng. Hoạt chất chính trong đơn đỏ là các flavonoid và tinh dầu có khả năng ức chế viêm và chống oxy hóa mạnh, được sử dụng phổ biến trong dân gian để thanh nhiệt, giải độc, kháng viêm và đặc biệt là điều trị các bệnh ngoài da như mề đay, mẩn ngứa, viêm da cơ địa, lở loét ngoài da.
Cách dùng:
- Uống trong: Dùng 10–15g lá khô hoặc 20–30g lá tươi, sắc với 500ml nước, chia 2 lần uống trong ngày để thanh nhiệt, giải độc, giảm ngứa.
- Dùng ngoài: Lá tươi giã nát đắp trực tiếp lên vùng da tổn thương hoặc nấu nước tắm/rửa hằng ngày giúp sát khuẩn, giảm viêm.
Lưu ý: Không dùng quá 7 ngày liên tục nếu không có chỉ định, tránh dùng cho người mẫn cảm với cây họ thầu dầu.
2. Thài Lài Xanh
Thài lài xanh (còn gọi là cỏ roi ngựa xanh hoặc thài lài tía) là một loại cây mọc hoang, có tính mát, vị ngọt nhẹ, được dân gian sử dụng rộng rãi để thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ điều trị các bệnh ngoài da như ngứa ngáy, rôm sảy, viêm da cơ địa hoặc mẩn đỏ.
Cách dùng:
- Đắp ngoài da: Dùng 100g cây tươi rửa sạch, giã nát rồi đắp trực tiếp lên vùng da ngứa, giữ 15–20 phút, ngày 1–2 lần.
- Tắm/rửa: Nấu 100–200g cây tươi với 2 lít nước, dùng để tắm hoặc rửa vùng da tổn thương mỗi ngày.
- Dạng uống (ít dùng): Có thể sắc 20–30g cây khô để uống giải độc, thanh nhiệt – cần có hướng dẫn của thầy thuốc.
Lưu ý: Chỉ dùng khi da không có vết thương hở sâu, dừng lại nếu có phản ứng bất thường.
3. Kim Ngân Hoa
Kim ngân hoa là vị thuốc nam nổi tiếng trong y học cổ truyền với tác dụng thanh nhiệt, giải độc, kháng viêm và diệt khuẩn mạnh mẽ. Nhờ đặc tính này, kim ngân hoa thường được sử dụng để điều trị các chứng ngứa ngoài da, lở loét, mẩn đỏ, mụn nhọt và các bệnh lý viêm da do nóng trong hoặc nhiễm khuẩn.
Người dân thường dùng kim ngân hoa để sắc uống hoặc nấu nước rửa, tắm ngoài da nhằm làm dịu cơn ngứa, tiêu mủ, giảm sưng tấy và thúc đẩy phục hồi vùng da tổn thương. Loại thảo dược này đặc biệt phù hợp với những người có cơ địa dễ nổi mề đay, rôm sảy hoặc dị ứng thời tiết.
Cách dùng:
- Sắc uống: Dùng 10–20g kim ngân hoa khô, sắc với 500ml nước còn 200ml, chia 2 lần uống trong ngày. Có thể kết hợp với bồ công anh hoặc cam thảo.
- Tắm/rửa ngoài da: Dùng 20–30g kim ngân hoa khô, đun với 1–2 lít nước trong 10–15 phút. Dùng nước để tắm hoặc rửa vùng da ngứa mỗi ngày.
Lưu ý:
- Không dùng kéo dài quá 10 ngày liên tục mà không có sự hướng dẫn của thầy thuốc.
- Phụ nữ mang thai và người có cơ địa dị ứng nên thận trọng.
- Nên thử nước rửa trên một vùng da nhỏ trước khi áp dụng toàn bộ.
4. Ké Đầu Ngựa
Ké đầu ngựa là một vị thuốc nam quen thuộc trong dân gian, thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh ngoài da như ngứa, lở loét, mẩn đỏ, viêm da cơ địa hoặc chàm. Trong Đông y, ké đầu ngựa có vị ngọt, tính ôn, quy vào kinh Phế – giúp trừ phong thấp, tiêu độc, sát khuẩn và làm lành tổn thương da. Thường được sử dụng dưới dạng sắc uống kết hợp giã đắp ngoài hoặc nấu nước tắm, ké đầu ngựa phát huy hiệu quả tốt trong việc giảm ngứa, làm dịu vùng da bị kích ứng và ngăn ngừa viêm nhiễm lan rộng.
Cách dùng:
- Uống trong: Sắc 10–15g ké đầu ngựa khô với 500ml nước, uống 2 lần/ngày.
- Đắp ngoài: Giã nát 20g ké tươi hoặc khô, đắp lên vùng da bị ngứa 15–20 phút, ngày 1–2 lần.
Lưu ý: Không dùng cho người bị dị ứng với các thành phần trong ké đầu ngựa hoặc có bệnh lý gan nặng. Nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng lâu dài.
5. Lá Khế Chua
Lá khế chua là một trong những bài thuốc nam quen thuộc, được dân gian sử dụng để điều trị các chứng ngứa, mẩn đỏ và lở loét ngoài da nhờ đặc tính kháng khuẩn, kháng viêm và làm mát da.
Cách dùng:
- Nấu nước tắm/ngâm: Đun sôi lá khế chua với 2–3 lít nước, dùng để tắm hoặc ngâm vùng da bị ngứa mỗi ngày.
- Giã đắp trực tiếp: Giã nát lá khế với ít muối, đắp lên vùng da bị ngứa 15–20 phút, ngày 1–2 lần.
- Uống thanh nhiệt: Đun 50g lá khế với 1 lít nước, uống trong ngày để hỗ trợ giải độc.
Lưu ý:
- Chỉ nên dùng lá khế chua, không dùng lá khế ngọt vì tác dụng sát khuẩn không bằng.
- Không sử dụng nếu da có dấu hiệu dị ứng hoặc kích ứng nặng.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu triệu chứng không thuyên giảm sau vài ngày sử dụng.
6. Nhọ Nồi
Cây nhọ nồi (còn gọi là cỏ mực) không chỉ nổi tiếng với công dụng cầm máu mà còn là bài thuốc nam hiệu quả trong việc giảm ngứa, chống viêm và làm lành các tổn thương ngoài da.
Cách dùng:
- Đắp trực tiếp: Giã nát nhọ nồi tươi, lấy nước cốt thoa hoặc đắp bã lên vùng da ngứa 15–20 phút, sau đó rửa sạch.
- Nấu nước tắm/rửa: Đun 200g nhọ nồi với 2 lít nước, dùng tắm hoặc rửa vùng da bị tổn thương mỗi ngày.
- Uống thanh nhiệt: Đun 30–50g nhọ nồi với 1 lít nước, uống trong ngày để giải độc, hỗ trợ điều trị từ bên trong.
Lưu ý:
- Không dùng cho người có cơ địa hàn (thường xuyên lạnh bụng, tiêu chảy).
- Nếu da có tổn thương hở sâu, cần thận trọng khi đắp trực tiếp.
- Ngưng sử dụng nếu có dấu hiệu kích ứng.
7. Mướp Đắng (Khổ Qua)
Mướp đắng (khổ qua) là một vị thuốc nam quen thuộc, có tính mát, vị đắng nhẹ, được dân gian sử dụng để thanh nhiệt, giải độc, và hỗ trợ điều trị các bệnh ngoài da như ngứa, mẩn đỏ, lở loét nhẹ.
- Tắm/ngâm rửa: Đun sôi 2–3 quả mướp đắng với 2–3 lít nước trong 10–15 phút, để nguội ấm rồi dùng tắm hoặc ngâm vùng da bị ngứa. Có tác dụng làm dịu, giảm ngứa và hỗ trợ phục hồi da nhẹ tổn thương.
- Đắp ngoài da: Xay hoặc giã nhuyễn 1–2 quả mướp đắng tươi, đắp lên vùng da ngứa trong 15–20 phút rồi rửa sạch. Dùng 1 lần/ngày, nhất là khi da mẩn đỏ hoặc rát nhẹ.
- Uống trong: Thái lát 1–2 quả mướp đắng, hãm trà hoặc nấu nước uống mỗi ngày. Tác dụng thanh nhiệt, giải độc gan, hỗ trợ điều trị ngứa từ bên trong.
Lưu ý:
- Không dùng cho người bị huyết áp thấp, phụ nữ có thai hoặc người có bệnh lý nền nếu chưa tham khảo ý kiến bác sĩ.
- Nếu sau vài ngày sử dụng không thấy cải thiện hoặc da có dấu hiệu viêm nặng hơn, nên đi khám da liễu.
- Mướp đắng chỉ hỗ trợ điều trị trong các trường hợp ngứa, lở nhẹ; không thay thế thuốc điều trị chuyên sâu.
Một số bài thuốc dân gian trị ngứa lở ngoài da
1. Bài Thuốc “Tứ Diệu Thang” Cải Tiến
Bài thuốc này được cải tiến từ phương pháp cổ truyền, kết hợp đơn đỏ, kim ngân hoa, ké đầu ngựa và vỏ cây gai. Đây là phương thuốc rất hiệu quả trong việc:
- Thanh nhiệt, giải độc, và trừ phong thấp.
- Đặc biệt hiệu quả với các chứng ngứa mạn tính, dai dẳng, và tái phát nhiều lần.
Cách làm: Sắc các nguyên liệu này với nước và sử dụng theo chỉ định của thầy thuốc để giảm ngứa và phục hồi sức khỏe da.
2. Nước Mướp Đắng Kết Hợp Tinh Dầu Tràm Trà
Một phương pháp dân gian rất hiệu quả cho việc điều trị ngứa do nhiễm nấm và viêm da:
Mướp đắng có tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc.
Tinh dầu tràm trà có tác dụng kháng khuẩn, kháng nấm mạnh.
Cách làm:
- Ép nước mướp đắng và kết hợp với vài giọt tinh dầu tràm trà.
- Bôi hỗn hợp này lên vùng da ngứa.
3. Trà Rễ Cỏ Tranh
Trà từ rễ cỏ tranh là một bài thuốc dân gian ít được nhắc đến nhưng rất hiệu quả:
- Rễ cỏ tranh có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, giúp đào thải độc tố ra khỏi cơ thể qua đường tiết niệu.
- Uống trà rễ cỏ tranh thường xuyên giúp giảm tình trạng ngứa do nhiệt độc trong máu cao.
Cách làm: Sắc rễ cỏ tranh với nước, uống mỗi ngày.
4. Lá Trầu Không Xay Nhuyễn Trộn Với Giấm Gạo
Đây là một phương pháp điều trị ngứa do nấm rất hiệu quả:
- Lá trầu không chứa tinh dầu có tác dụng kháng nấm, kháng khuẩn mạnh.
- Giấm gạo giúp cân bằng độ pH của da, tạo môi trường không thuận lợi cho sự phát triển của nấm.
Cách làm:
- Xay nhuyễn lá trầu không và trộn với giấm gạo.
- Thoa hỗn hợp lên vùng da ngứa.
5. Phương Pháp Tắm Tổng Hợp
Phương pháp này kết hợp nhiều loại lá giúp giảm ngứa nhanh chóng:
- Lá khế, lá bưởi, lá chanh, lá sả, và một chút muối có tính mát, kháng khuẩn.
- Các loại lá này giúp làm dịu da và giảm ngứa toàn thân.
Cách làm: Nấu hỗn hợp các loại lá này với nước, để nguội vừa đủ và dùng để tắm.
🛍️ SẢN PHẨM: Cao Hỗ trợ Điều Trị Các Bệnh Về Gan
Lưu ý khi dùng thuốc nam trị ngứa lở ngoài da
Mặc dù thuốc nam có độ an toàn cao, nhưng không phải ai cũng phù hợp với tất cả các loại cây thuốc. Đặc biệt với làn da nhạy cảm, cần lưu ý một số điểm sau để tránh phản ứng không mong muốn.
Trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp điều trị nào, nên thử test trên một vùng da nhỏ. Lấy một lượng nhỏ thuốc đã bào chế, bôi lên vùng da sau tai hoặc cẳng tay, để trong 24 giờ. Nếu không xuất hiện dấu hiệu kích ứng như đỏ, rát, phồng rộp thì có thể sử dụng an toàn.
Phụ nữ mang thai, cho con bú cần đặc biệt thận trọng khi sử dụng thuốc nam. Một số vị thuốc có tính kích thích tử cung, ảnh hưởng đến thai nhi hoặc trẻ nhỏ. Nên tham khảo ý kiến của lương y hoặc bác sĩ trước khi sử dụng.
Người bị dị ứng với cây họ hoa cúc (như cúc tần, cúc la mã) cần thận trọng khi sử dụng các vị thuốc có nguồn gốc từ họ thực vật này. Nếu xuất hiện dấu hiệu dị ứng như nổi mày đay, khó thở, ngứa nhiều hơn, cần ngừng sử dụng ngay và đi khám bác sĩ.
Đối với vùng da bị trầy xước, vết thương hở, không nên áp dụng trực tiếp các phương pháp đắp, bôi thuốc nam. Điều này có thể khiến vết thương nhiễm trùng hoặc chậm lành. Nên chờ vết thương lành hẳn hoặc chỉ sử dụng phương pháp uống trong.
🛍️ SẢN PHẨM: Cao Điều Hòa Kinh Nguyệt
Tổng kết
Thuốc nam trị ngứa lở ngoài da là phương pháp dân gian an toàn, dễ áp dụng và phù hợp với nhiều đối tượng. Những dược liệu như mướp đắng, lá trầu không, diếp cá hay khổ sâm đều có đặc tính kháng viêm, làm dịu da và hỗ trợ phục hồi tổn thương hiệu quả. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và đạt được kết quả tốt nhất, bạn nên sử dụng đúng cách, đúng liều lượng và lưu ý không áp dụng với các vết thương hở sâu, nhiễm trùng nặng.
Trong trường hợp triệu chứng kéo dài hoặc có dấu hiệu nghiêm trọng, hãy đến cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị kịp thời. Sự kết hợp giữa thuốc nam và chăm sóc da khoa học sẽ giúp bạn cải thiện đáng kể tình trạng ngứa, lở ngoài da một cách bền vững.
➡️ Xem thêm:
- 7 Cây thuốc nam tốt cho tim mạch: Trái tim khỏe mạnh nhờ thảo dược
- Thuốc nam chữa đau đầu: Phương pháp tự nhiên và hiệu quả
- Thuốc nam thảo dược giảm cân tan mỡ nấm – Bí quyết từ Đông y cổ truyền
- Không muốn mổ – Hãy dùng thuốc Nam chữa viêm mào tinh hoàn trước khi quá muộn
- Thuốc nam trị mụn rộp sinh dục – giải pháp dân gian mà không hề “xưa cũ
