Vô sinh thứ phát là tình trạng ngày càng phổ biến gây ảnh hưởng lớn đến hạnh phúc gia đình và sức khỏe sinh sản của nhiều cặp vợ chồng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ vô sinh thứ phát là gì, nguyên nhân gây vô sinh thứ phát ở nam và nữ, dấu hiệu nhận biết, khi nào cần đi khám, cũng như các phương pháp chữa vô sinh thứ phát hiệu quả. Ngoài ra, chúng tôi còn chia sẻ các giải pháp tự nhiên và những lưu ý quan trọng giúp bạn tăng cơ hội có con, cải thiện sức khỏe sinh sản toàn diện.
1. Vô sinh thứ phát là gì? Có chữa vô sinh thứ phát được không?
Khái niệm về vô sinh thứ phát
Vô sinh thứ phát là tình trạng một người đã từng sinh con ít nhất một lần nhưng sau đó không thể mang thai lại dù không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào trong ít nhất 12 tháng liên tiếp. Đây là dấu hiệu cho thấy khả năng sinh sản của người phụ nữ hoặc cặp đôi đã bị ảnh hưởng, gây khó khăn trong việc thụ thai trở lại. Vô sinh thứ phát có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm vấn đề về sức khỏe sinh sản của cả nam và nữ, lối sống, hoặc các yếu tố môi trường.
So sánh vô sinh thứ phát và vô sinh nguyên phát
| Tiêu chí | Vô sinh nguyên phát | Vô sinh thứ phát |
| Định nghĩa | Chưa từng mang thai hoặc sinh con lần nào | Đã từng mang thai hoặc sinh con ít nhất một lần |
| Thời gian cố gắng có thai | Không có thai sau 12 tháng quan hệ đều không dùng biện pháp tránh thai | Không có thai sau 12 tháng kể từ lần sinh trước, không dùng biện pháp tránh thai |
| Nguyên nhân phổ biến | Rối loạn rụng trứng, tắc vòi trứng, yếu tố nam giới chưa từng được phát hiện | Biến chứng sau sinh, viêm nhiễm, tuổi tác, các bệnh lý mới phát sinh |
| Tỷ lệ gặp phải | Thường gặp ở các cặp chưa có con | Thường gặp ở các cặp đã từng có con |
Tỷ lệ mắc vô sinh thứ phát tại Việt Nam và trên thế giới
Vô sinh thứ phát là vấn đề sức khỏe sinh sản ngày càng phổ biến trên toàn cầu. Theo các nghiên cứu, tỷ lệ vô sinh thứ phát chiếm khoảng 60-70% trong tổng số các trường hợp vô sinh, cao hơn so với vô sinh nguyên phát.
- Tại Việt Nam, theo báo cáo từ Bộ Y tế và các nghiên cứu chuyên sâu, tỷ lệ vô sinh thứ phát đang gia tăng, ước tính chiếm khoảng 50-65% trong tổng số các ca vô sinh. Nguyên nhân chủ yếu đến từ các biến chứng sau sinh, viêm nhiễm phụ khoa, và lối sống thay đổi.
- Trên thế giới, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết tỷ lệ vô sinh thứ phát phổ biến ở các nước đang phát triển do điều kiện chăm sóc sức khỏe sinh sản chưa đồng đều, chiếm khoảng 60%. Ở các nước phát triển, tỷ lệ này thấp hơn nhưng vẫn đáng chú ý do các yếu tố như tuổi tác và lối sống hiện đại.
Xem thêm: Chữa vô sinh bằng đông y – Phương pháp hiệu quả và an toàn
2. Nguyên nhân gây vô sinh thứ phát ở nam và nữ
Vô sinh thứ phát không chỉ là vấn đề của riêng nữ giới mà còn ảnh hưởng đến cả nam giới. Việc hiểu rõ nguyên nhân vô sinh thứ phát ở nữ và vô sinh thứ phát ở nam giới sẽ giúp phát hiện sớm và có hướng điều trị hiệu quả.
Ở nữ giới
- Rối loạn nội tiết tố, suy buồng trứng sớm: Rối loạn nội tiết tố là một trong những nguyên nhân phổ biến gây vô sinh thứ phát ở nữ. Suy buồng trứng sớm làm giảm khả năng sản xuất trứng và hormone cần thiết cho quá trình thụ thai.
- Viêm tắc vòi trứng, nhiễm trùng phụ khoa: Viêm nhiễm hoặc tắc vòi trứng do vi khuẩn, nấm hoặc các bệnh lý phụ khoa không được điều trị kịp thời có thể làm cản trở đường đi của trứng và tinh trùng, gây khó khăn trong quá trình thụ thai.
- Biến chứng sau sinh, sẩy thai, nạo hút thai: Những tổn thương hoặc viêm nhiễm xảy ra sau khi sinh, sẩy thai hoặc nạo hút thai không an toàn cũng có thể gây ra sẹo, tắc nghẽn tử cung hoặc vòi trứng, làm giảm khả năng mang thai trở lại.
- Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), lạc nội mạc tử cung: PCOS gây rối loạn rụng trứng, ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt và khả năng thụ thai. Lạc nội mạc tử cung cũng là nguyên nhân phổ biến gây viêm, đau và vô sinh thứ phát ở phụ nữ.
Xem thêm: Vô Sinh Bẩm Sinh: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Điều Trị
Ở nam giới
- Giảm chất lượng tinh trùng, giãn tĩnh mạch tinh: Giãn tĩnh mạch thừng tinh làm tăng nhiệt độ tinh hoàn, ảnh hưởng xấu đến quá trình sản xuất tinh trùng, làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng dẫn đến vô sinh thứ phát.
- Rối loạn nội tiết, viêm nhiễm cơ quan sinh dục: Rối loạn hormone nam hoặc các bệnh viêm nhiễm như viêm mào tinh hoàn, viêm tinh hoàn có thể làm suy giảm khả năng sinh sản ở nam giới.
- Yếu tố tuổi tác, căng thẳng, lối sống không lành mạnh: Tuổi tác tăng cao, áp lực công việc, căng thẳng kéo dài, hút thuốc, sử dụng chất kích thích, chế độ ăn uống thiếu khoa học và thiếu vận động đều góp phần làm giảm khả năng sinh sản ở nam giới, gây vô sinh thứ phát.
3. Khi nào cần đi khám vô sinh thứ phát?
Việc phát hiện sớm và đi khám vô sinh thứ phát giúp tăng khả năng điều trị thành công, rút ngắn thời gian và giảm thiểu chi phí. Bạn nên cân nhắc đi khám ngay khi gặp các dấu hiệu hoặc trường hợp sau:
- Sau 6–12 tháng cố gắng có con mà không thành công: Nếu bạn và đối tác đã quan hệ đều đặn, không sử dụng biện pháp tránh thai nhưng sau 6 đến 12 tháng vẫn chưa có thai, đó có thể là dấu hiệu vô sinh thứ phát. Đặc biệt với phụ nữ trên 35 tuổi, nên đi khám sớm hơn, từ 6 tháng.
- Có dấu hiệu rối loạn kinh nguyệt, xuất tinh bất thường: Rối loạn kinh nguyệt như chu kỳ không đều, kinh nguyệt thưa hoặc quá nhiều, cũng như các vấn đề về xuất tinh như xuất tinh sớm, xuất tinh ngược dòng ở nam giới là những cảnh báo cần được kiểm tra chuyên sâu về sức khỏe sinh sản.
- Từng có tiền sử thai ngoài tử cung, sinh mổ, bệnh lý phụ khoa: Những người từng trải qua các vấn đề như thai ngoài tử cung, sinh mổ hoặc các bệnh lý phụ khoa như viêm nhiễm, u xơ tử cung… có nguy cơ cao gặp khó khăn trong việc thụ thai trở lại, nên đi khám định kỳ để được tư vấn và kiểm tra kỹ lưỡng.
- Đang điều trị các bệnh lý nền ảnh hưởng đến sinh sản (tiểu đường, tuyến giáp…): Một số bệnh lý mạn tính như tiểu đường, rối loạn chức năng tuyến giáp hoặc các bệnh lý nội tiết khác cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Nếu bạn đang trong quá trình điều trị những bệnh này, nên theo dõi và kiểm tra sức khỏe sinh sản định kỳ.
Đọc thêm: 5+ cách chữa vô sinh nam tại nhà đơn giản và hiệu quả
4. Phương pháp chữa vô sinh thứ phát phổ biến hiện nay
Vô sinh thứ phát không phải là điều không thể vượt qua. Với sự tiến bộ của y học hiện đại, có nhiều cách chữa vô sinh thứ phát hiệu quả giúp tăng khả năng thụ thai cho cả nam và nữ. Dưới đây là những phương pháp phổ biến và được áp dụng rộng rãi hiện nay.
Điều trị bằng thuốc và nội tiết tố
Phương pháp này tập trung vào việc điều chỉnh các rối loạn nội tiết và cải thiện chức năng sinh sản tự nhiên.
- Điều chỉnh rối loạn kinh nguyệt, rụng trứng: Sử dụng thuốc hormone giúp cân bằng nội tiết, kích thích buồng trứng rụng trứng đều đặn, từ đó tăng khả năng thụ thai cho phụ nữ.
- Cải thiện chất lượng tinh trùng: Các loại thuốc bổ, thuốc điều trị rối loạn hormone nam giúp tăng số lượng, cải thiện chất lượng tinh trùng, khắc phục nguyên nhân vô sinh thứ phát ở nam giới.
Phẫu thuật điều trị nguyên nhân thực thể
Khi vô sinh thứ phát do các tổn thương thực thể, phẫu thuật là lựa chọn hiệu quả để khôi phục khả năng sinh sản.
- Mổ nội soi tắc vòi trứng, lạc nội mạc: Phẫu thuật nội soi giúp thông vòi trứng bị tắc, loại bỏ tổ chức lạc nội mạc tử cung, giảm viêm nhiễm và cải thiện môi trường sinh sản cho nữ giới.
- Điều trị giãn tĩnh mạch tinh: Phẫu thuật thắt tĩnh mạch tinh giúp cải thiện lưu thông máu, tăng chất lượng tinh trùng ở nam giới, từ đó nâng cao khả năng thụ thai.
Xem thêm: Vô sinh có thụ tinh nhân tạo được không? Giải pháp hiệu quả nhất
Hỗ trợ sinh sản
Trong trường hợp các phương pháp điều trị trên không mang lại hiệu quả, kỹ thuật hỗ trợ sinh sản sẽ là giải pháp cuối cùng nhưng rất thành công.
- Thụ tinh nhân tạo (IUI): Phương pháp bơm tinh trùng đã được lọc rửa vào buồng tử cung giúp tăng khả năng tiếp xúc giữa tinh trùng và trứng.
- Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF): Kỹ thuật tiên tiến này giúp thụ tinh trứng với tinh trùng trong phòng thí nghiệm, sau đó phôi được chuyển vào tử cung người mẹ để phát triển thai kỳ.
5. Các giải pháp tự nhiên hỗ trợ điều trị vô sinh thứ phát
Bên cạnh các phương pháp y khoa, việc áp dụng các giải pháp tự nhiên cũng đóng vai trò quan trọng giúp cải thiện sức khỏe sinh sản, tăng khả năng thụ thai cho cả nam và nữ.
- Ăn uống khoa học, giàu kẽm, vitamin E, axit folic: Chế độ dinh dưỡng hợp lý với các dưỡng chất như kẽm, vitamin E và axit folic giúp nâng cao chất lượng tinh trùng và trứng, hỗ trợ cân bằng nội tiết tố và tăng sức đề kháng cho cơ thể.
- Tập luyện nhẹ nhàng, yoga sinh sản: Các bài tập nhẹ nhàng, đặc biệt là yoga sinh sản, giúp cải thiện lưu thông máu vùng chậu, giảm căng thẳng và tăng cường chức năng sinh sản tự nhiên.
- Giảm stress, ngủ đủ giấc: Stress và thiếu ngủ kéo dài ảnh hưởng xấu đến hormone sinh sản. Việc giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm sẽ hỗ trợ quá trình điều trị vô sinh hiệu quả hơn.
- Sử dụng thực phẩm bổ sung tự nhiên (như sữa ong chúa, nhân sâm…): Một số thực phẩm bổ sung tự nhiên chứa nhiều dưỡng chất thiết yếu giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và sinh sản, cải thiện khả năng thụ thai khi kết hợp cùng điều trị y tế.
Bên cạnh các phương pháp điều trị bằng y học hiện đại, bạn cũng có thể tham khảo thêm các liệu pháp y học cổ truyền do Lương y Nguyễn Thị Thái áp dụng – người có nhiều năm kinh nghiệm trong việc hỗ trợ điều trị vô sinh bằng thảo dược và các bài thuốc dân gian quý giá.
6. Những lưu ý quan trọng khi điều trị vô sinh thứ phát
Quá trình điều trị vô sinh thứ phát đòi hỏi sự phối hợp và kiên trì của cả hai vợ chồng cùng với sự lựa chọn đúng đắn để đạt hiệu quả tốt nhất.
- Cả hai vợ chồng nên cùng đi khám và điều trị: Vô sinh thường liên quan đến cả yếu tố nam và nữ. Vì vậy, cả hai cần thăm khám đầy đủ để xác định chính xác nguyên nhân và điều trị đồng bộ.
- Tuân thủ phác đồ điều trị, không tự ý bỏ giữa chừng: Việc bỏ dở hoặc thay đổi phác đồ điều trị có thể làm giảm hiệu quả hoặc gây phản ứng không mong muốn. Hãy luôn tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.
- Chọn cơ sở y tế uy tín, có chuyên khoa hiếm muộn: Lựa chọn địa chỉ khám và điều trị chuyên nghiệp với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm giúp tăng khả năng thành công và an toàn trong suốt quá trình.
- Kiên nhẫn và giữ tinh thần tích cực: Điều trị vô sinh là hành trình dài, đòi hỏi sự kiên nhẫn và tinh thần lạc quan. Tinh thần thoải mái sẽ góp phần không nhỏ vào thành công của quá trình chữa trị.
Kết luận
Vô sinh thứ phát là một thách thức sức khỏe sinh sản phổ biến nhưng hoàn toàn có thể khắc phục với các phương pháp điều trị hiện đại kết hợp cùng lối sống lành mạnh. Hiểu rõ nguyên nhân, tìm kiếm sự hỗ trợ y tế kịp thời và tuân thủ điều trị là chìa khóa để đạt được kết quả tích cực.
Mỗi cặp vợ chồng có một hành trình khác nhau trong việc chữa vô sinh thứ phát, với các nguyên nhân và giải pháp điều trị phù hợp riêng. Điều quan trọng là duy trì niềm tin, kiên nhẫn và tìm đến các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và hỗ trợ chuyên nghiệp.
Với sự tiến bộ không ngừng của y học hiện đại, kết hợp với sự tinh túy của y học cổ truyền, cơ hội có con của các cặp vợ chồng gặp vấn đề về vô sinh thứ phát ngày càng được cải thiện. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên môn ngay khi bạn nhận thấy dấu hiệu bất thường – hành động sớm là chìa khóa quan trọng dẫn đến thành công trong hành trình tìm kiếm hạnh phúc làm cha mẹ.
Đọc thêm:
- Điều quan trọng cần lưu ý khi trong cách phòng tránh vô sinh ở nam
- Cách phòng tránh vô sinh ở nữ – Nguyên nhân và phòng tránh
- Chuyên gia giải đáp thắc mắc vô sinh có di truyền không?
