Run tay là một tình trạng khá phổ biến, đặc biệt ở người cao tuổi, gây ra nhiều khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày. Từ góc độ Đông y, run tay không chỉ là một triệu chứng đơn thuần mà còn là biểu hiện của sự mất cân bằng âm dương, khí huyết trong cơ thể. Bài viết này sẽ giới thiệu các phương pháp chữa bệnh run tay bằng thuốc nam hiệu quả, dựa trên kinh nghiệm lâu năm của Lương y Nguyễn Thị Thái.
I. Các phương pháp chữa bệnh run tay bằng thuốc nam
Theo quan điểm Đông y, run tay thường xuất phát từ một số nguyên nhân chính như Can phong nội động, huyết hư không nuôi được gân, hoặc thận hư không sinh tủy não. Khi can phong nội động, gân cốt thiếu sự nuôi dưỡng, dẫn đến tình trạng run rẩy, co giật không kiểm soát được. Đặc biệt, người cao tuổi thường bị run tay do thận hư, tủy não thiếu dưỡng chất.
1. Thiên ma – vị thuốc nổi bật
Thiên ma (tên khoa học: Gastrodia elata) là một vị thuốc quý trong Đông y, thường được sử dụng để điều trị các bệnh lý liên quan đến thần kinh, đặc biệt là triệu chứng run tay. Loại cây này chủ yếu mọc ở vùng núi cao, được biết đến với khả năng an thần, chống co giật, cải thiện tuần hoàn máu não và ổn định hệ thần kinh trung ương.
- Công dụng: Thiên ma có tác dụng tức phong, tiêu động, trấn kinh, giúp giảm sự kích thích quá mức của hệ thần kinh trung ương.
- Hoạt chất: Gastrodin trong Thiên ma đã được nghiên cứu và chứng minh có khả năng giảm run tay hiệu quả.
Cơ chế tác dụng của Thiên ma trong điều trị run tay:
Run tay thường là biểu hiện của sự rối loạn dẫn truyền thần kinh, thiếu máu lên não hoặc mất cân bằng thần kinh thực vật. Thiên ma có thành phần hoạt chất chính là gastrodin và vanillyl alcohol – những chất đã được nghiên cứu có khả năng:
- Làm dịu hệ thần kinh trung ương
- Ức chế hiện tượng co giật và run cơ
- Tăng cường lưu thông máu lên não
- Bảo vệ tế bào thần kinh khỏi tổn thương oxy hóa
Nhờ các tác dụng này, Thiên ma thường được sử dụng trong điều trị các chứng bệnh như Parkinson, động kinh, mất ngủ, đau đầu do khí huyết kém lưu thông – những tình trạng có liên quan mật thiết đến chứng run tay.
Cách dùng Thiên ma trị run tay
Thiên ma có thể sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với các vị thuốc khác để tăng hiệu quả. Dưới đây là một số cách dùng phổ biến:
- Dạng sắc uống: Dùng 6–12g thiên ma khô, sắc với nước, uống 1–2 lần/ngày.
- Kết hợp bài thuốc: Thiên ma – Câu đằng – Đương quy – Bạch thược – Phục thần. Bài thuốc này giúp an thần, hoạt huyết, ổn định thần kinh rất hiệu quả trong các trường hợp run tay do lo âu, stress, mất ngủ kéo dài.
- Dạng viên hoàn/thực phẩm chức năng: Một số sản phẩm hiện đại đã chiết xuất thiên ma dưới dạng viên tiện dụng, giúp người bệnh dễ sử dụng và bảo quản.
Lưu ý khi sử dụng Thiên ma
- Dù là thảo dược tự nhiên nhưng Thiên ma cũng cần được sử dụng đúng liều lượng và đúng đối tượng. Một số lưu ý bao gồm:
- Không nên dùng cho người có huyết áp quá thấp
- Phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ cần có chỉ định của bác sĩ
- Người có bệnh lý nền như tim mạch, tiểu đường cần theo dõi sát sao khi kết hợp với thuốc Tây
Sử dụng Thiên ma đều đặn, kết hợp với chế độ sinh hoạt lành mạnh như tập thể dục nhẹ nhàng, thiền, tránh căng thẳng tinh thần sẽ giúp cải thiện rõ rệt tình trạng run tay và nâng cao chất lượng sống.
2. Câu đằng – an thần, bình can
Câu đằng (tên khoa học: Uncaria rhynchophylla) là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, thường được sử dụng để điều trị các chứng bệnh liên quan đến hệ thần kinh như mất ngủ, đau đầu, cao huyết áp và đặc biệt là hiện tượng run tay. Đây là loại dây leo mọc phổ biến ở vùng núi nước ta, nổi bật với đặc tính thanh nhiệt, bình can, trấn kinh, có hiệu quả đặc biệt trong việc làm dịu thần kinh và giảm các cơn co giật, run rẩy ở chi.
Công dụng của Câu Đằng trong điều trị run tay
Theo y học cổ truyền, run tay thường thuộc phạm trù “chứng phong nội động”, do can dương thịnh, huyết hư sinh phong hoặc đàm trọc nội trở. Câu đằng có tác dụng bình can, tức là điều hòa chức năng gan, trấn kinh tức phong, giúp ổn định thần kinh, từ đó làm giảm triệu chứng run tay hiệu quả.
Các nghiên cứu hiện đại đã chỉ ra rằng Câu đằng chứa nhiều alcaloid và flavonoid có khả năng:
- Ức chế hoạt động quá mức của hệ thần kinh trung ương
- Chống co giật, làm dịu hệ thần kinh
- Cải thiện lưu thông máu lên não
- Hỗ trợ điều trị các bệnh như Parkinson, động kinh, tăng huyết áp – những bệnh có liên quan đến run tay
Cách dùng Câu Đằng chữa run tay
Câu đằng có thể được dùng độc vị hoặc phối hợp với các dược liệu khác để nâng cao hiệu quả điều trị. Dưới đây là một số cách dùng phổ biến:
Cách 1: Dạng sắc uống truyền thống
- Dùng 8–16g Câu đằng khô, sắc với 1 lít nước, chia làm 2–3 lần uống trong ngày.
- Uống liên tục 15–30 ngày để thấy hiệu quả rõ rệt.
Cách 2: Phối hợp trong bài thuốc
- Câu đằng + Thiên ma + Đương quy + Phục thần + Bạch thược: Bài thuốc này giúp an thần, trấn tĩnh, hoạt huyết dưỡng não, cải thiện run tay do stress hoặc thần kinh suy nhược.
- Câu đằng + Thảo quyết minh + Cúc hoa: Dành cho người bị run tay kèm cao huyết áp.
Cách 3: Dạng trà thảo dược
- Dùng câu đằng kết hợp với hoa hòe và lá vông hãm nước uống như trà, giúp an thần và giảm run.
Lưu ý khi sử dụng Câu Đằng
Dù là thảo dược lành tính nhưng khi dùng Câu đằng, người bệnh cũng cần lưu ý:
- Không nên dùng liều cao hoặc kéo dài quá lâu nếu không có sự hướng dẫn từ thầy thuốc
- Phụ nữ có thai và người huyết áp quá thấp cần thận trọng
- Không dùng đồng thời với các loại thuốc an thần Tây y nếu không có chỉ định
Bên cạnh việc dùng thuốc, người bệnh cũng nên xây dựng chế độ sinh hoạt hợp lý: tránh thức khuya, hạn chế căng thẳng, ăn uống đầy đủ dưỡng chất và duy trì tập thể dục nhẹ nhàng như yoga hoặc đi bộ mỗi ngày để hỗ trợ điều trị run tay hiệu quả hơn.
3. Các bài thuốc nam chữa run tay hiệu quả
Bài thuốc 1: Dưỡng huyết, tư âm, tức phong
- Nguyên liệu: Thiên ma 15g, Câu đằng 15g, Quy bản 15g, Tang ký sinh 15g, Phục linh 12g, Bạch thược 12g, Sinh địa 15g, Mẫu lệ 15g, Đại táo 5 quả.
- Cách dùng: Sắc với 2 lít nước, còn 700ml, chia 2 lần uống trong ngày.
- Công dụng: Dưỡng huyết, tư âm, tức phong, phù hợp với run tay do huyết hư.
Bài thuốc 2: Bổ thận tráng dương
- Nguyên liệu: Thục địa 20g, Câu đằng 15g, Thỏ ty tử 15g, Hoài sơn 15g, Thạch hộc 15g, Phúc bồn tử 15g, Cốt khí củ 12g, Đỗ trọng 12g.
- Cách dùng: Sắc uống hàng ngày, kiên trì trong 2-3 tháng.
- Công dụng: Bổ thận, tráng dương, tư âm nội tạng, phù hợp với người già bị run tay do thận hư.
Bài thuốc 3: Tăng cường sức đề kháng
- Nguyên liệu: Nhân sâm 10g, Phục linh 15g, Bạch truật 15g, Cam thảo 6g, Thiên ma 15g, Bạch thược 15g, Phòng phong 10g.
- Cách dùng: Sắc uống ngày 1 tháng, liên tục trong 4 tuần.
- Công dụng: Kiện tỳ, ích khí, tư âm, tăng cường sức đề kháng, phù hợp với người run tay do suy nhược cơ thể.
II. Tăng cường hiệu quả điều trị bằng thuốc nam
1. Vai trò của chế độ ăn uống
Để hỗ trợ quá trình điều trị run tay bằng thuốc nam, chế độ ăn uống hợp lý đóng vai trò quan trọng, giúp cải thiện hiệu quả điều trị. Các thực phẩm sau đây sẽ cung cấp các dưỡng chất cần thiết cho hệ thần kinh:
- Omega-3: Cá hồi, cá thu, hạt lanh giúp cải thiện hoạt động thần kinh và giảm viêm.
- Magie: Rau lá xanh đậm, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt giúp điều hòa chức năng thần kinh cơ và giảm co thắt cơ.
- Vitamin B: Thịt nạc, trứng, các loại đậu cung cấp B1, B6 và B12 giúp duy trì hệ thần kinh khỏe mạnh.
- Chất chống oxy hóa: Việc bổ sung thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như việt quất, dâu tây, cà chua giúp bảo vệ tế bào thần kinh khỏi tổn thương.
2. Các bài tập hỗ trợ điều trị run tay
Bài tập vật lý trị liệu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tình trạng run tay. Các bài tập dưới đây giúp tăng cường sự linh hoạt và giảm mức độ run rẩy
- Bài tập cầm nắm: Nắm chặt tay trong 5 giây rồi thả lỏng, lặp lại 10 lần mỗi tay, ngày 3 lần.
- Bài tập xoay cổ tay: Xoay cổ tay theo chiều kim đồng hồ và ngược lại, mỗi chiều 10 lần.
- Bài tập với bóng mềm: Bóp bóng mềm và giữ trong 5 giây, lặp lại 15 lần, ngày 2 lần.
3. Lưu ý khi sử dụng thuốc nam
Khác với thuốc Tây y, thuốc nam cần thời gian dài để phát huy tác dụng. Người bệnh nên kiên trì sử dụng thuốc nam trong ít nhất 1 tháng, lý tưởng là 2-3 tháng để thấy kết quả rõ rệt.
- Theo dõi tiến trình điều trị: Cần theo dõi và đánh giá mức độ cải thiện của tình trạng run tay để điều chỉnh liệu trình phù hợp.
Chế độ ăn uống khoa học, kết hợp với các bài tập trị liệu đơn giản và kiên trì sử dụng thuốc nam sẽ giúp cải thiện hiệu quả điều trị run tay. Điều quan trọng là theo dõi sát sao quá trình điều trị và kiên trì để đạt được kết quả lâu dài.
🛍️ SẢN PHẨM: Cao hỗ trợ điều trị bệnh Gout
III. Lưu ý và cảnh báo khi sử dụng thuốc nam trị run tay
Phân biệt run tay bệnh lý và run tay do tâm lý
- Run tay bệnh lý: Xuất hiện khi nghỉ ngơi, không liên quan đến cảm xúc, có thể kèm theo các triệu chứng thần kinh khác. Đây thường là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
- Run tay do tâm lý: Chỉ xuất hiện khi người bệnh lo lắng, căng thẳng, hồi hộp và biến mất khi tinh thần thoải mái. Đây là loại run tay không liên quan đến bệnh lý và có thể cải thiện khi giảm căng thẳng.
Lưu ý khi sử dụng thuốc nam
- Không phải ai cũng phù hợp với thuốc nam: Người mắc bệnh gan, thận nặng cần thận trọng khi sử dụng thuốc nam vì gan và thận tham gia vào quá trình chuyển hóa và đào thải thuốc.
- Phụ nữ mang thai và cho con bú: Không nên tự ý sử dụng thuốc nam, vì có thể ảnh hưởng đến thai nhi hoặc trẻ nhỏ.
- Người có tiền sử dị ứng với thảo dược: Cần thử phản ứng với liều lượng nhỏ trước khi sử dụng thuốc nam đầy đủ.
Tương tác thuốc nam với thuốc Tây y
- Thuốc kháng đông: Thuốc nam có thể tương tác với thuốc kháng đông (như Warfarin, Aspirin). Một số vị thuốc như Đương quy, Xuyên khung có thể làm tăng tác dụng của thuốc kháng đông, dẫn đến nguy cơ xuất huyết.
- Thuốc huyết áp: Một số vị thuốc như Câu đằng, Vỏ dâu có tác dụng hạ huyết áp. Nếu dùng cùng thuốc huyết áp, có thể gây hạ huyết áp quá mức.
Quan trọng khi điều trị bằng thuốc nam
- Người sử dụng thuốc nam cần thông báo đầy đủ cho lương y hoặc bác sĩ về các thuốc Tây y đang sử dụng để có phác đồ điều trị phù hợp. Điều này giúp tránh các tác dụng phụ không mong muốn và đảm bảo sự an toàn trong quá trình điều trị.
🛍️ SẢN PHẨM: Cao tiêu độc tán u – Hỗ trợ điều trị u gan
Tổng kết
Điều trị run tay hiệu quả đòi hỏi sự kết hợp giữa Đông y và Tây y. Trong khi Tây y giúp kiểm soát triệu chứng nhanh chóng, chữa bệnh run tay bằng thuốc nam giúp điều trị từ gốc, cải thiện thể trạng tổng thể. Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của run tay, người bệnh có thể lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Tại nhà thuốc nam gia truyền Lương y Nguyễn Thị Thái, chúng tôi luôn đề cao việc điều trị toàn diện đòi hỏi sự kiên trì và phối hợp đồng bộ giữa sử dụng thuốc, dinh dưỡng và luyện tập.
➡️ Xem thêm:
- Ngược dòng y sử Việt: Các bài thuốc Nam của Hải Thượng Lãn Ông
- Cây thuốc Nam chữa bệnh sùi mào gà: đơn giản mà hiệu quả
- Cây thuốc nam chữa phù thũng: Mẹo sử dụng hiệu quả từ thiên nhiên
- Thuốc nam chữa rối loạn thần kinh thực vật: giải pháp từ thiên nhiên
- Thuốc Nam điều trị mỡ máu cao: Phương pháp tự nhiên được nhiều người tin dùng
- Top 5 cây thuốc nam trị ung thư tử cung hiệu quả nhất
