Viêm amidan là bệnh lý phổ biến gây đau họng, khó nuốt và sốt cao, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày. Thay vì phụ thuộc vào kháng sinh hay phẫu thuật, y học cổ truyền Việt Nam đã có những bài thuốc Nam hiệu quả và an toàn để điều trị căn bệnh này.
Những bài thuốc này không chỉ tiêu viêm, giảm đau nhanh chóng mà còn tăng cường miễn dịch tự nhiên, hạn chế tái phát. Cùng nhà thuốc nam gia truyền Lương y Nguyễn Thị Thái khám phá cách chữa Amidan bằng thuốc nam tại nhà dễ thực hiện và hiệu quả nhất nhé.
1. Viêm amidan là gì, khi nào nên chữa bằng thuốc nam?
Amidan (hay còn gọi là hạnh nhân) là hai khối mô bạch huyết nằm ở hai bên hầu họng, có chức năng quan trọng trong hệ thống miễn dịch của cơ thể. Chúng hoạt động như “người gác cổng” đầu tiên, ngăn chặn vi khuẩn và virus xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp.

Viêm amidan xảy ra khi các vi khuẩn, virus hoặc nấm tấn công vào vùng này, khiến amidan sưng tấy, đỏ và đau. Các nguyên nhân chính gồm:
- Virus: Chiếm khoảng 80-85% trường hợp, thường do virus cảm lạnh, cúm
- Vi khuẩn: Chủ yếu là streptococcus, chiếm 15-20% trường hợp
- Yếu tố môi trường: Khói thuốc, ô nhiễm không khí, thay đổi thời tiết đột ngột
- Suy giảm miễn dịch: Do stress, mệt mỏi, dinh dưỡng kém
Phân biệt viêm amidan cấp và mãn tính:
| Triệu chứng | Viêm Amidan Cấp | Viêm Amidan Mãn Tính |
| Sốt | Sốt cao đột ngột (38–40°C) | Sốt nhẹ hoặc không sốt |
| Cảm giác đau họng | Đau họng dữ dội | Đau họng dai dẳng, âm ỉ |
| Khó nuốt | Khó nuốt, nuốt đau | Cảm giác khó chịu khi nuốt |
| Tình trạng amidan | Sưng đỏ, có thể có mủ | Amidan to, có thể có đốm trắng |
Chữa amidan bằng thuốc nam phù hợp nhất trong các trường hợp sau:
- Viêm amidan nhẹ đến trung bình, không có biến chứng
- Người bệnh không sốt cao kéo dài quá 3 ngày
- Không có dấu hiệu nhiễm khuẩn nặng như mưng mủ, khó thở
- Muốn tránh tác dụng phụ của kháng sinh tổng hợp
Lưu ý quan trọng: Cần gặp bác sĩ ngay nếu có sốt cao trên 39°C kéo dài, khó thở, nuốt không được, hoặc xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng khác.
Đọc thêm: Cây thuốc nam chữa bệnh rối loạn tiêu hóa – Phương pháp hiệu quả từ tự nhiên
2. Thuốc Nam Chữa Amidan
Chữa amidan bằng thuốc nam hoạt động theo nguyên lý điều trị tổng thể, không chỉ tác động tại chỗ mà còn tăng cường sức đề kháng toàn thân. Qua nhiều năm nghiên cứu tại Nhà Thuốc Nam Gia Truyền Nguyễn Thị Thái, chúng tôi đã xác định được các cơ chế chính:
Cơ chế tại chỗ (vùng hầu họng)
- Kháng viêm tự nhiên: Các hoạt chất trong thảo dược như flavonoid, saponin giúp giảm sưng, đỏ amidan
- Kháng khuẩn: Tinh dầu và alkaloid có khả năng tiêu diệt vi khuẩn, virus gây bệnh
- Tạo môi trường kiềm: Các dịch chế thuốc nam giúp cân bằng pH vùng họng, bất lợi cho vi khuẩn phát triển
- Làm dịu niêm mạc: Chất nhầy thực vật tạo lớp màng bảo vệ, giảm đau và kích ứng
Cơ chế toàn thân:
- Tăng cường miễn dịch: Các dược liệu như cam thảo, hoàng kỳ giúp kích hoạt hệ miễn dịch
- Thanh nhiệt giải độc: Theo y học cổ truyền, viêm amidan thuộc chứng “nhiệt độc”, cần thanh nhiệt để trị bệnh tận gốc
- Điều hòa khí huyết: Cải thiện tuần hoàn, giúp cơ thể tự phục hồi nhanh hơn
Hiệu quả thực tiễn trong cộng đồng
Qua thống kê điều trị tại cơ sở của chúng tôi, tỷ lệ thành công khi chữa amidan bằng thuốc nam đạt khoảng 85-90% với các trường hợp viêm amidan nhẹ đến trung bình. Thời gian điều trị trung bình là 5-7 ngày, ngắn hơn so với việc để tự khỏi (10-14 ngày).
Ưu điểm so với phương pháp khác:
- An toàn, ít tác dụng phụ hơn kháng sinh
- Không gây kháng thuốc
- Tăng cường miễn dịch lâu dài
- Chi phí hợp lý, dễ tiếp cận
Nhược điểm cần lưu ý:
- Tác dụng chậm hơn kháng sinh trong trường hợp nhiễm khuẩn nặng
- Cần kinh nghiệm trong việc chọn lựa và phối hợp dược liệu
- Không thích hợp với mọi thể trạng
Tham khảo: Thuốc nam trị hôi nách: Phương pháp tự nhiên trị tận gốc vấn đề
3. Top 15+ bài thuốc nam trị amidan được khuyến nghị
Dưới đây là những bài thuốc gia truyền được Lương Y Nguyễn Thị Thái nghiên cứu, cải tiến và áp dụng thành công qua nhiều năm:

#1 Bài thuốc thanh nhiệt giải độc (phù hợp viêm amidan cấp)
Bài thuốc Kim Ngân Hoa – Liên Kiều
– Thành phần: Kim ngân hoa 15g, Liên kiều 12g, Bạc hà 8g, Cam thảo 6g
– Cách dùng: Sắc với 500ml nước, cô còn 200ml, uống ấm 2-3 lần/ngày
– Phù hợp: Sốt nhẹ, họng đỏ, đau nuốt
– Lưu ý: Không dùng cho người có dạ dày lạnh
Bài thuốc Bàn Lam Căn – Đại Thanh Diệp
– Thành phần: Bàn lam căn 20g, Đại thanh diệp 15g, Huyền sâm 10g, Mạch môn 12g
– Cách dùng: Đun sôi 15 phút, để nguội uống thay nước
– Phù hợp: Amidan sưng to, khô họng
– Lưu ý: Có thể gây táo bón nhẹ ở một số người
Bài thuốc Ngưu Bàng Tử – Kiết Cánh
– Thành phần: Ngưu bàng tử 12g, Kiết cánh 15g, Tiền hồ 10g, Trần bì 8g
– Cách dùng: Sắc nước, uống 3 lần/ngày trước ăn 30 phút
– Phù hợp: Ho có đờm, amidan có mủ
– Chú ý: Thai phụ tránh dùng ngưu bàng tử
#2 Bài thuốc tăng cường miễn dịch (phù hợp viêm amidan mãn tính)
Bài thuốc Hoàng Kỳ – Đảng Sâm
– Thành phần: Hoàng kỳ 20g, Đảng sâm 15g, Bạch truật 12g, Phục linh 15g
– Cách dùng: Hãm nước sôi như trà, uống trong ngày
– Phù hợp: Người hay bị viêm amidan, sức đề kháng kém
– Lưu ý: Dùng liên tục 2-3 tuần
Bài thuốc Linh Chi – Trùng Thảo
– Thành phần: Linh chi đỏ 10g, Đông trùng hạ thảo 6g, Kỷ tử 12g, Cam thảo 5g
– Cách dùng: Niệm nhỏ lửa 2 giờ, uống nước trong
– Phù hợp: Người lớn tuổi, thể trạng yếu
– Lưu ý: Chi phí cao, nên dùng theo đợt
Đọc thêm: Những bài thuốc nam chữa bệnh động kinh – Phương pháp từ Đông y cổ truyền
#3 Bài thuốc súc miệng và ngậm (tác dụng tại chỗ)
Nước súc Diệp Hạ Châu
– Thành phần: Lá diệp hạ châu tươi 50g (hoặc khô 25g)
– Cách dùng: Đun sôi với 300ml nước, để nguội súc họng 4-5 lần/ngày
– Phù hợp: Mọi độ tuổi, an toàn cao
– Lưu ý: Pha mới mỗi ngày
Nước súc Rau Diếp Cá
– Thành phần: Rau diếp cá tươi 100g, muối 2g
– Cách dùng: Giã nát lấy nước, pha loãng súc họng
– Phù hợp: Viêm amidan có mủ
– Lưu ý: Có mùi đặc trưng, trẻ em có thể không chấp nhận
Viên ngậm Xuyên Tâm Liên
– Thành phần: Xuyên tâm liên khô 10g, mật ong 20ml
– Cách dùng: Tán bột, trộn mật thành viên nhỏ ngậm
– Phù hợp: Đau họng nhiều
– Lưu ý: Vị rất đắng
#4 Bài thuốc phối hợp (hiệu quả toàn diện)
Bài thuốc Tam Hoàng Thang cải tiến
– Thành phần: Đại hoàng 8g, Hoàng cầm 12g, Hoàng liên 6g, Cam thảo 10g
– Cách dùng: Sắc uống 2 lần/ngày
– Phù hợp: Viêm amidan cấp kèm táo bón
– Lưu ý: Không dùng cho trẻ dưới 12 tuổi
Bài thuốc Ngọc Bình Phong Tán
– Thành phần: Ngọc bình phong 15g, Xuyên bối mẫu 12g, Bán hạ 8g, Trần bì 10g
– Cách dùng: Tán bột uống với nước ấm
– Phù hợp: Ho, đau họng dai dẳng
#5 Công thức mới kết hợp
Các bài thuốc vùng miền đặc trưng
– Bài Tây Bắc: Kết hợp cây khổ sâm, ngải cứu
– Bài Nam Bộ: Sử dụng lá lốt, ngò gai
– Bài Trung Bộ: Phối hợp cây thuốc rừng như rau răm, lá mơ lông
– Bài Tây Nguyên: Tận dụng cây ba kích, cây đinh lưỡng
– Bài Đồng bằng: Kết hợp rau má, cỏ tranh
Bí quyết thành công trong việc chữa amidan bằng thuốc nam
- Chẩn đoán chính xác thể trạng và mức độ bệnh
- Chọn bài thuốc phù hợp với từng cá thể
- Kiên trì điều trị đủ liệu trình
- Kết hợp chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý
- Theo dõi sát diễn biến, điều chỉnh kịp thời
Xem thêm: Cây thuốc nam chữa viêm da cơ địa: Giải pháp tự nhiên và khoa học cho sức khỏe làn da
4. Hướng dẫn cách sử dụng, liều dùng, đối tượng
Để đảm bảo hiệu quả và an toàn khi chữa amidan bằng thuốc nam, việc sử dụng đúng cách là vô cùng quan trọng. Dưới đây là những hướng dẫn chi tiết:

Cách nhận diện dược liệu sạch và chất lượng
Tiêu chí chọn dược liệu an toàn:
- Màu sắc: Tự nhiên, không quá sáng bóng
- Mùi vị: Đặc trưng từng loại, không có mùi ẩm mốc
- Xuất xứ: Rõ ràng, có tem nhãn của cơ sở uy tín
- Bảo quản: Khô ráo, không bị sâu mọt
Hướng dẫn liều dùng theo độ tuổi:
| Độ tuổi | Liều dùng | Tần suất | Lưu ý đặc biệt |
| 2–5 tuổi | 1/4 liều người lớn | 2 lần/ngày | Chỉ dùng các thảo dược nhẹ |
| 6–12 tuổi | 1/2 liều người lớn | 2–3 lần/ngày | Tránh vị đắng quá |
| 13–60 tuổi | Liều chuẩn | 3 lần/ngày | Điều chỉnh theo thể trạng |
| Trên 60 tuổi | 3/4 liều người lớn | 2 lần/ngày | Thận trọng với chức năng gan, thận |
Đối tượng cần thận trọng đặc biệt
- Trẻ nhỏ dưới 2 tuổi: Chỉ nên sử dụng các phương pháp ngoại dụng như súc miệng bằng nước muối hoặc nước lá diệp hạ châu loãng
- Phụ nữ có thai: Tránh hoàn toàn các dược liệu có tính tẩy như đại hoàng, ngưu bàng tử, bán hạ
- Người dị ứng: Thử một lượng nhỏ trước khi dùng liều đầy đủ
- Bệnh nền: Người bị tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh tim cần tư vấn bác sĩ
Cách phát hiện và xử lý tác dụng phụ
Lưu ý khi có các dấu hiệu sau thì người bệnh cần dừng uống thuốc ngay:
- Nổi mẩn đỏ, ngứa da
- Buồn nôn, tiêu chảy kéo dài
- Đau đầu, chóng mặt bất thường
- Triệu chứng nặng hơn thay vì giảm
Cách xử lý ban đầu:
- Dừng thuốc ngay lập tức
- Uống nhiều nước lọc để giải độc
- Gặp bác sĩ nếu triệu chứng không giảm trong 24 giờ
Tips tăng hiệu quả điều trị:
- Uống thuốc khi bụng không quá đói cũng không quá no
- Kết hợp với việc súc miệng bằng nước muối ấm
- Tránh đồ lạnh, chua, cay khi đang điều trị
- Đảm bảo nghỉ ngơi đủ giấc
Xem thêm: Tổng hợp những cây thuốc nam chữa bệnh ra mồ hôi nhiều
5. Lưu ý khi dùng thuốc nam chữa viêm Amidan
Qua nhiều năm kết hợp điều trị giữa Đông y và Tây y, chúng tôi nhận thấy mỗi phương pháp đều có những ưu thế riêng. Theo nhận định của các chuyên gia y học:
Quan điểm của chuyên gia Đông y: Chữa amidan bằng thuốc nam có thể đem lại hiệu quả tốt ở 80-85% trường hợp viêm amidan thông thường. Tuy nhiên, cần có kinh nghiệm trong chẩn đoán và phối hợp thuốc phù hợp với thể trạng từng người
Thuốc nam có thể hỗ trợ tốt trong điều trị viêm amidan, nhưng cần phối hợp với Tây y trong các trường hợp nhiễm khuẩn nặng hoặc có biến chứng”.
Giới hạn rõ ràng của thuốc nam:
- Không thể thay thế kháng sinh trong viêm amidan do liên cầu khuẩn
- Hiệu quả chậm với các trường hợp cấp tính nghiêm trọng
- Phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm của thầy thuốc
- Cần thời gian điều trị dài hơn
Trường hợp cần phối hợp hoặc ngừng thuốc nam:
- Sốt cao kéo dài trên 3 ngày
- Xuất hiện biểu hiện nhiễm trùng lan rộng
- Khó thở, nuốt không được
- Có bệnh nền nặng
- Muốn tránh tác dụng phụ của kháng sinh tổng hợp
🛍️ Xem thêm các biện pháp hỗ trợ gia truyền
- Cao tiêu độc tán u – Hỗ trợ điều trị U phổi
- Cao tiêu độc tán u – Cao hỗ trợ điều trị U Dạ dày, Đại tràng, Trực tràng
- Cao tiêu độc tán u – Hỗ trợ điều trị u gan
- Cao tiêu độc tán u – U Tuyến giáp
- Cao Tiêu Độc Tán U – Hỗ trợ điều trị U vú
Xem thêm: Những cây thuốc nam chữa bệnh đau nhức xương khớp an toàn và hiệu quả
Kết luận
Chữa amidan bằng thuốc nam là một phương pháp an toàn và hiệu quả khi được áp dụng đúng cách. Tuy nhiên, cần kết hợp kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm thực tế và sự theo dõi sát sao của chuyên gia.
Lưu ý: Bài viết mang tính chất tham khảo. Mọi quyết định điều trị cần có sự tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế có chuyên môn.

