U dạ dày đang trở thành một trong những căn bệnh nguy hiểm hàng đầu tại Việt Nam với tỷ lệ mắc ngày càng tăng cao. Việc nhận biết sớm các triệu chứng cảnh báo và hiểu rõ phương pháp điều trị sẽ giúp người bệnh có cơ hội điều trị hiệu quả. Lương Y Nguyễn Thị Thái chia sẻ kiến thức chuyên sâu về u dạ dày để người đọc có thể phòng ngừa và điều trị kịp thời.
U Dạ Dày Là Gì và Cách Phân Biệt U Lành Tính với U Ác Tính
U dạ dày là khối tế bào bất thường phát triển trong thành dạ dày, có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào từ tâm vị đến hang vị. Cơ chế hình thành u dạ dày thường bắt đầu từ sự tổn thương của niêm mạc dạ dày do các yếu tố nguy cơ như vi khuẩn Helicobacter pylori, chế độ ăn uống không hợp lý hoặc các chất kích thích mạn tính.
Tại Việt Nam, khoảng 80 phần trăm các trường hợp u dạ dày được phát hiện ở giai đoạn muộn, trong đó u ác tính chiếm tỷ lệ cao hơn so với nhiều quốc gia khác. Điều này phần lớn do người dân chưa có thói quen tầm soát định kỳ và thường chủ quan với các triệu chứng ban đầu.
Phân Loại U Dạ Dày Lành Tính
Polyp dạ dày là dạng u lành tính phổ biến nhất, thường có kích thước nhỏ dưới 2 cm và ít gây triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, polyp có nguy cơ chuyển biến thành ác tính nếu kích thước lớn hơn 2 cm hoặc có đặc điểm mô học bất thường. U tuyến lành tính và u cơ trơn là hai dạng khác cũng thường gặp, đặc biệt ở người trung niên và cao tuổi.
Phân Loại U Dạ Dày Ác Tính
Ung thư biểu mô tuyến chiếm 90-95 phần trăm các trường hợp u dạ dày ác tính, thường xuất phát từ tuyến niêm mạc và có khả năng di căn cao. Lymphoma MALT và khối u đệm dạ dày GIST là hai dạng ít gặp hơn nhưng cũng cần được chú ý do tính chất đặc biệt trong điều trị.
10 Triệu Chứng Cảnh Báo U Dạ Dày Không Nên Bỏ Qua
U dạ dày, đặc biệt là giai đoạn sớm, thường bị nhầm lẫn với các bệnh lý dạ dày thông thường. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu cảnh báo quan trọng mà bạn tuyệt đối không nên bỏ qua:
1. Đau thượng vị dai dẳng
- Là triệu chứng sớm và phổ biến nhất.
- Đau âm ỉ, tăng dần về cường độ, không giảm khi dùng thuốc kháng acid.
- Khác với viêm loét dạ dày thông thường, cơn đau kéo dài liên tục và không liên quan đến bữa ăn.
2. Khó tiêu, đầy hơi, chướng bụng
- Kéo dài trên hai tuần mà không rõ nguyên nhân.
- Dễ bị nhầm với rối loạn tiêu hóa thông thường.
- Là dấu hiệu sớm cho thấy khối u cản trở quá trình tiêu hóa.
3. Ợ nóng, ợ chua kéo dài
- Không đáp ứng với thuốc dạ dày thông thường.
- Do u làm thay đổi cấu trúc và chức năng tiết acid của dạ dày.
- Gây cảm giác nóng rát vùng ngực, chua miệng, khó chịu sau ăn.
4. Chán ăn và sụt cân nhanh
- Người bệnh mất cảm giác ngon miệng, nhanh no dù ăn ít.
- Sụt 5–10 kg trong vài tháng mà không có lý do rõ ràng.
- Do u ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất.
5. Buồn nôn hoặc nôn ra máu
- Dấu hiệu cảnh báo xuất huyết tiêu hóa do tổn thương mạch máu thành dạ dày.
- Máu trong nôn có thể màu đỏ tươi hoặc nâu đen, tùy mức độ và vị trí chảy máu.
- Cần cấp cứu ngay khi xuất hiện triệu chứng này.
6. Khó nuốt, nghẹn khi ăn
- Thường gặp khi u phát triển ở tâm vị – nơi tiếp giáp thực quản.
- Bắt đầu với thức ăn đặc, sau đó tiến triển nặng hơn, ngay cả khi uống nước cũng khó.
7. Phân đen hoặc có máu
- Cho thấy có xuất huyết tiêu hóa thấp do tổn thương niêm mạc.
- Phân có màu đen, mùi hôi đặc trưng, kèm chóng mặt và mệt mỏi.
8. Mệt mỏi, thiếu máu mạn tính
- Xuất huyết kéo dài khiến cơ thể thiếu sắt và hồng cầu.
- Biểu hiện: da nhợt, chóng mặt, khó thở khi gắng sức, yếu sức rõ rệt.
9. Đầy bụng sau ăn dù chỉ ăn ít
- Dấu hiệu của khối u chèn ép hoặc làm giảm khả năng co bóp dạ dày.
- Gây cảm giác no sớm, bụng trướng căng, khó chịu.
10. Sốt nhẹ kéo dài không rõ nguyên nhân
Một số trường hợp u dạ dày gây phản ứng viêm mạn tính, dẫn đến sốt nhẹ âm ỉ kéo dài, dễ bị bỏ qua.
Xem thêm: Bật mí bài thuốc từ cây thuốc nam trị trào ngược dạ dày hiệu quả ngay tại nhà
Nguyên Nhân và Yếu Tố Nguy Cơ Hàng Đầu Gây U Dạ Dày
1. Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori
- Là yếu tố nguy cơ hàng đầu.
- Vi khuẩn H. pylori gây viêm loét mạn tính, làm tổn thương niêm mạc dạ dày và tăng khả năng ung thư hóa.
- Ở Việt Nam, 70–80% dân số nhiễm H. pylori, đặc biệt phổ biến ở khu vực nông thôn.
2. Chế độ ăn uống không lành mạnh
- Thực phẩm muối mặn, hun khói, lên men (như dưa muối, mắm tôm, cá khô) chứa nhiều nitrat và nitrit, có thể chuyển hóa thành nitrosamine gây ung thư.
- Thiếu rau xanh và trái cây tươi làm giảm vitamin C và chất chống oxy hóa – những yếu tố bảo vệ niêm mạc dạ dày.
3. Hút thuốc lá và uống rượu bia
- Nicotine làm giảm lưu lượng máu nuôi dạ dày, khiến niêm mạc yếu và dễ tổn thương.
- Rượu bia kích thích trực tiếp gây viêm, loét và tăng nguy cơ hình thành u.
4. Yếu tố di truyền
- Người có họ hàng thế hệ thứ nhất (cha mẹ, anh chị em ruột) mắc ung thư dạ dày có nguy cơ cao gấp 2–3 lần so với người bình thường.
- Các hội chứng di truyền hiếm gặp (như Lynch, Peutz-Jeghers) cũng làm tăng nguy cơ u dạ dày.
Quy Trình Chẩn Đoán U Dạ Dày Chính Xác và Toàn Diện
Khám lâm sàng và hỏi bệnh sử chi tiết là bước đầu tiên trong chẩn đoán u dạ dày. Bác sĩ sẽ thực hiện khám bụng để sờ nắn tìm khối u, đánh giá tình trạng dinh dưỡng và tìm hiểu về triệu chứng, thời gian xuất hiện cũng như tiền sử bệnh tật của người bệnh.
Nội soi dạ dày có sinh thiết được coi là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán u dạ dày. Qua nội soi, bác sĩ có thể quan sát trực tiếp hình thái, vị trí, kích thước của khối u và lấy mẫu mô để xét nghiệm mô bệnh học. Phương pháp này có độ chính xác cao và là căn cứ quyết định phương pháp điều trị.
Xét Nghiệm Chẩn Đoán
Xét nghiệm mô bệnh học và hóa mô miễn dịch giúp xác định chính xác loại tế bao u, mức độ ác tính và khả năng di căn. Kết quả xét nghiệm này quyết định việc phân loại giai đoạn bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Xét nghiệm máu bao gồm công thức máu toàn bộ để đánh giá tình trạng thiếu máu, các chỉ số tumor markers như CEA, CA19-9, CA72-4 giúp theo dõi diễn biến bệnh và đánh giá hiệu quả điều trị. Tuy nhiên, các chỉ số này chỉ có giá trị tham khảo và không thể dùng làm căn cứ chẩn đoán chính.
Chẩn Đoán Hình Ảnh
Chụp cắt lớp vi tính CT scan giúp đánh giá kích thước, vị trí khối u và mức độ xâm lấn vào các cơ quan lân cận. Cộng hưởng từ MRI và chụp PET-CT được sử dụng trong những trường hợp cần đánh giá chi tiết hơn về khả năng di căn xa.
Siêu âm nội soi là phương pháp hiện đại giúp đánh giá độ sâu xâm lấn của u dạ dày vào thành dạ dày và tình trạng hạch bạch huyết vùng. Thông tin này rất quan trọng trong việc phân loại giai đoạn bệnh theo hệ thống TNM quốc tế.
Các Phương Pháp Điều Trị U Dạ Dày Hiện Đại
Phẫu thuật cắt bỏ u dạ dày vẫn là phương pháp điều trị chính và hiệu quả nhất cho u dạ dày, đặc biệt trong các giai đoạn sớm.
Kỹ thuật phẫu thuật hiện đại bao gồm:
- Cắt dạ dày một phần hoặc toàn bộ, tùy theo vị trí và kích thước khối u.
- Nạo vét hạch bạch huyết để loại bỏ hoàn toàn tế bào ung thư.
Phẫu thuật nội soi cắt niêm mạc ESD và EMR
Đây là những tiến bộ vượt bậc trong điều trị u dạ dày giai đoạn sớm. Phương pháp này cho phép:
- Cắt bỏ chính xác khối u, vẫn bảo tồn được chức năng dạ dày.
- Giúp bệnh nhân phục hồi nhanh hơn và chất lượng sống tốt hơn.
Cắt dạ dày một phần
- Áp dụng khi u còn nhỏ, nằm ở vị trí thuận lợi và chưa xâm lấn sâu.
- Giúp bảo tồn một phần chức năng dạ dày,
- Giảm thiểu biến chứng tiêu hóa sau phẫu thuật.
Cắt toàn bộ dạ dày
- Thực hiện khi khối u lớn, xâm lấn rộng hoặc có nhiều ổ u.
- Dù ảnh hưởng nhiều đến chức năng tiêu hóa, đây vẫn là phương pháp điều trị triệt để nhất cho giai đoạn tiến triển.
Hóa trị liệu
Hóa trị đóng vai trò quan trọng trong điều trị u dạ dày, có thể được sử dụng:
- Trước phẫu thuật: giúp thu nhỏ khối u.
- Sau phẫu thuật: tiêu diệt tế bào ung thư còn sót lại.
Các phác đồ hiện đại như FOLFOX, ECX có hiệu quả cao và ít tác dụng phụ hơn so với trước đây.
Xạ trị
Xạ trị trong điều trị ung thư dạ dày thường được kết hợp với hóa trị để tăng hiệu quả, đặc biệt trong các trường hợp:
- Không thể phẫu thuật, hoặc
- Có nguy cơ tái phát cao.
Xem thêm: Gợi ý chữa bệnh đau dạ dày bằng thuốc nam hiệu quả, dễ làm
Lời kết
Từ kinh nghiệm lâu năm trong điều trị các bệnh lý dạ dày bằng phương pháp y học truyền thống, Lương Y Nguyễn Thị Thái nhận thấy việc kết hợp điều trị Tây y với các bài thuốc nam gia truyền có thể mang lại hiệu quả tích cực trong việc hỗ trợ phục hồi chức năng tiêu hóa và nâng cao sức đề kháng cho bệnh nhân u dạ dày. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải có sự theo dõi chặt chẽ của đội ngũ y bác sĩ chuyên khoa và phối hợp điều trị một cách khoa học.
Việc nhận biết sớm các triệu chứng của u dạ dày và thực hiện các biện pháp phòng ngừa đúng cách sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh này. Người dân cần có thói quen tầm soát định kỳ, đặc biệt là những người thuộc nhóm nguy cơ cao, để có thể phát hiện và điều trị kịp thời, nâng cao cơ hội chữa khỏi hoàn toàn.
Sản phẩm: Cao tiêu độc tán u – Cao hỗ trợ điều trị U Dạ dày, Đại tràng, Trực tràng
